ریزازدیادی و پینه زایی گیاه دارویی بابونه (.matricaria chamomilla l)

بابونه آلمانی (matricaria chamomilla l.) و بابونه شیرازی (matricaria recutita l.) از مهم ترین گیاهان دارویی خانواده کاسنی می باشند که در صنایع داروسازی، بهداشتی، آرایشی و غذایی استفاده می شوند. ریزازدیادی درونشیشه ای گیاهان، پتانسیل بالایی جهت تولید داروهای گیاهی و با کیفیت بالا، احیاء و حفظ گیاه، ایجاد تنوع سوماکلونی، تکثیر به صورت صنعتی، تولید متابولیت های ثانویه باارزش و افزایش مواد موثره دارد. این تحقیق در قالب 7 آزمایش در سال های92-1391 در آزمایشگاه مرکزی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج به اجرا درآمد. کلیه آزمایش ها به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. آزمایش اول، به منظور تعیین بهترین تیمار ضدعفونی بذر با استفاده از اتانول 70% و هیپوکلریت سدیم 3% در پنج مدت زمان مختلف صورت پذیرفت. در آزمایش دوم، تعیین بهترین محیط کشت جهت جوانه زنی بذور با استفاده از تنظیم کننده رشد گیاهی naa (0، 0025/0، 01/0 و 02/0 میلی گرم در لیتر) بررسی گردید. در آزمایش سوم، اثر غلظت های متفاوت تنظیم کننده های رشد گیاهی شامل bap، 2-ip، زآتین هر کدام در سه سطح (5/0، 1، 5/1 میلی گرم در لیتر)، کینتین (2، 5/2، 3 میلی گرم در لیتر) و naa (1/0، 5/0 میلی گرم در لیتر) بر روی باززایی مستقیم دو رقم بابونه مطالعه شد. در آزمایش چهارم، تعیین مناسب ترین غلظت هورمونی جهت ریشه زایی گیاهچه های حاصل از باززایی مستقیم با استفاده از تنظیم کننده رشد گیاهی iba (0، 5/0، 1 و 5/1 میلی گرم در لیتر) بررسی شد. در آزمایش پنجم، اثر غلظت های متفاوت تنظیم کننده های رشد گیاهی شامل 2,4-d(6، 18 میکرومولار)، naa(4، 22، 25، 26 میکرومولار)، کینتین (2، 6، 12 میکرومولار) و bap (2، 6، 12 میکرومولار) بر روی باززایی غیرمستقیم مطالعه شد. آزمایش ششم، مطالعه تعیین بهترین ترکیب هورمونی جهت شاخساره زایی از پینه با استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی bap و کینتین هر کدام در سه سطح (1، 2 و 3 میلی گرم در لیتر) انجام پذیرفت و در نهایت در آزمایش هفتم، تعیین مناسب ترین غلظت هورمونی جهت ریشه زایی گیاهچه های حاصل از باززایی غیرمستقیم با استفاده از تنظیم کننده رشد گیاهی iba(0، 25/0، 5/0، 1 و5/1 میلی گرم در لیتر) مطالعه شد. نتایج نشان داد که استفاده از اتانول 70% به مدت 10 دقیقه و هیپوکلریت سدیم 3% به مدت 15 دقیقه بهترین تیمار جهت ضدعفونی بابونه شیرازی می باشد و بابونه آلمانی با اتانول 70% به مدت 5 دقیقه و هیپوکلریت سدیم 3% به مدت 12 دقیقه ضدعفونی گردید. بیشترین درصد جوانه زنی بذور در رقم بابونه آلمانی (100%) و بابونه شیرازی (5/87%) درمحیط کشت فاقد هورمون مشاهده شد. از بین چهار ریزنمونه برگ، ساقه (فاقد و دارای گره) و لپه، ریزنمونه لپه و ساقه دارای گره پاسخ مناسبی به باززایی مستقیم نشان دادند. همچنین از بین ارقام و ترکیبات هورمونی مورد استفاده، رقم بابونه شیرازی با ترکیب هورمونی 5/1 میلی گرم در لیتر 2-ip به همراه 1/0 میلی گرم در لیتر naa در محیط کشت ms کامل، بهترین رقم و ترکیب هورمونی جهت باززایی مستقیم بود. در مرحله ریشه زایی نیز تیمار هورمونی 5/0 میلی گرم در لیتر iba برترین تیمار جهت ریشه زایی گیاهچه های حاصل از باززایی مستقیم بود. برای باززایی غیرمستقیم، در رقم بابونه آلمانی ریزنمونه برگ و در رقم بابونه شیرازی ریزنمونه ساقه پاسخ بهتری به باززایی غیرمستقیم نشان دادند. از بین 13 ترکیب هورمونی مورد استفاده نیز ترکیب هورمونی شامل 18 میکرومول 2,4-d و 6 میکرومول کینتین مناسب ترین تیمار جهت باززایی غیرمستقیم برای هر دو رقم بود. از لحاظ درصد پینه زایی، برترین رقم و ریزنمونه به ترتیب رقم بابونه آلمانی و ریزنمونه برگ بود. از بین دو نوع تنظیم کننده رشد گیاهیbap و کینتین برای هر دو رقم، bap به میزان 3 میلی گرم در لیتر جهت باززایی شاخساره از پینه مناسب بود. در مرحله ریشه زایی نیز تیمار هورمونی 1 میلی گرم در لیترiba برترین تیمار جهت ریشه زایی گیاهچه های حاصل از باززایی غیرمستقیم جهت هر دو رقم بود. به طورکلی، بر اساس نتایج حاصله، بابونه پاسخ مناسبی به کشت درون شیشه ای نشان داد.